حجت ثانی عشر

عيد رمضان آمد و ماه رمضان رفت

 صد شكر كه اين آمد و صد حيف كه آن رفت

عید پاکیزگی (عید فطر)

میوه‏های فطرت

رمضان، دعوتی است به بازیافتن «خود گمشده»، ندایی است برای توجه به خدای فراموش شده، ضیافتی است برای تناول از مائده تقوا و پایان این مهمانیِ خدایی، عید فطر است؛ عید توفیق بر طاعت و اطاعت، عید توبه و تهذیب نفس، عید ذکر و یاد محرومان و گرسنگان. فطر، چیدن میوه‏هایی است که از فطرت می‏جوشد. فطر، سپاس نعمتی است که در رمضان نازل شده است. پیروزی بر خصم درون، جشنی روحانی دارد به نام عید فطر که میثاق بستن با فطرت را از سوی روزه‏داران مجاهده‏گر اعلام می‏دارد. عید فطر، پاداش افطارهای خالصانه است، مُهر قبولی انفاق‏های با قصد قربت و پایان‌نامه دوره ایثار و گذشت در مسائل مالی است. فطر، عید خداجویی و خداترسی و خداپرستی است.

عید پاکیزگی

در پایان ماه مبارک رمضان و پس از یک ماه عبادت و روزه‌داری، اسلام روز اوّل ماه شوّال را عید قرار داده است؛ زیرا در این روز، انسان‏ها به فطرت خود بازمی‏گردند و متوجه عظمت خداوند متعال می‏شوند. در این روز، مسلمانان، جسم را به وسیلة غسل کردن پاکیزه کرده و با پوشیدن لباس‏های تمیز و خوشبوکردن خود، آن را کامل می‏نمایند. پاکیزگی روح و جانشان نیز به وسیلة دعا و مناجات و نماز انجام خواهد گرفت و سرانجام، پاکیزگی اموال و دارایی‏های آن‌ها به وسیلة فطریه دادن و کمک کردن به انسان‏های فقیر و نیازمند انجام می‏پذیرد. به راستی عید فطر، عید پاکیزگی و طهارت انسان‌هاست تا از این رهگذر، به فطرت اصلی و حقیقی خویش بازگردند.

اعمال شب عید فطر

شب عید سعید فطر، شب نزول رحمت الهی و فرصتی برای پوزش‏طلبی از گناهان است. در روایات اسلامی آمده که فضیلت این شب عزیز، کمتر از شب قدر نیست. شب عید فطر، شبی است که خداوند پاداش‏های خود را به مؤمنان روزه‌دار می‏بخشد و آنان را مورد رحمت قرار می‏دهد. از این رو، هر انسان مؤمن باید از این فرصت نهایت استفاده را در ذخیره کردن ثواب و پاداش الهی بنماید و با انجام اعمال این شب، از فیض بیکران آن بهره‏مند گردد. مهم‏ترین اعمال شب عید فطر عبارت است از: غسل کردن بعد از غروب آفتاب، خواندن دعای ویژة رؤیت هلال ماه، خواندن زیارت امام حسین علیه‏السلام، احیای آن شب به دعا و نماز و استغفار، خواندن ده رکعت نماز، خواندن دعای‏های مخصوص این شب، کنار گذاشتن زکات فطره و....

فطر؛ هدیه‏ای الهی

با آن‌که روزه گرفتن در تمامی ادیان الهی وجود داشت و پیروان آن ادیان، مکلف بودند روزهای خاصی در سال را روزه بگیرند، ولی در پایان ایام روزه‌داری آن‌ها، عیدی قرار داده نشده بود. این برای اولین بار و در دین مبین اسلام بود که روز پایان روزه گرفتن، روز عید و جشن و بهجت نامیده شد و این افتخار، ویژة مسلمانان است. رسول گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله دراین باره می‏فرماید: «عید فطر، هدیه‏ای است که از سوی خدا به مردان و زنان امتم داده شده و خداوند متعال چنین هدیه‏ای را پیش از من به هیچ کس نداده است». آری، عید سعید فطر برای مسلمانان، هدیه‏ای آسمانی بود که در سال دوم هجرت به آنها عطا گردید. در این سال، پرداخت زکات فطره و برگزاری نماز عید بر مسلمانان واجب شد که پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله باعنایت خاصی به آن پرداختند و همواره به اصحاب خود توصیه می‏کردند که این روز را عزیز و گرامی بدارند.

وحدت و یکپارچگی مسلمانان

عید فطر، روزی است که همة مسلمانان جهان در کنار یکدیگر به نماز می‏ایستند و به عبادت خداوند متعال می‏پردازند و کام خویش را با حلاوت ذکر او شیرین می‏کنند. عید فطر، نمادی از وحدت مسلمانان است؛ وحدتی که سبب ذلت و ناامیدی شیطان و نیز خواری استکبار و دشمنان اسلام می‏شود. آن‌ها با دیدن صف‏های به هم پیوستة مسلمانان در نماز عید فطر، می‏فهمند که دیگر جایی برای آنان نخواهد بود و نمی‏توانند اهداف شوم خود را در جوامع اسلامی پیاده کنند.

ندای فرشتگان در روز عید

حضرت علی علیه‏السلام همواره عید سعید فطر را گرامی می‏داشتند و با جملات گهربار خود، مردم را با فلسفة این عید بزرگ آشنا می‏کردند و اهداف آن را شرح می‏دادند. خطبه‏های ایشان در روز عید فطر، از زیباترین جملات دربارة این عید است که همگان با شنیدن آن، به مفاهیم عمیق و والای این روز الهی پی می‏برند. از این رو، آن حضرت در سخنانی چنین می‏فرماید: «ای بندگان خدا، بدانید که نزدیک‏ترین چیزی که برای مردان و زنان روزه‏دار قرار داده شده، این است که در آخرین روز ماه رمضان، فرشته‏ای از سوي خداوند فریاد می‏زند: ای بندگان خدا، بشارت بدهید که خداوند گناهان گذشتة شما را آمرزید. پس به فکر آینده و زندگی جدید خودتان باشید که چگونه خواهید زیست. وقتی هلال ماه شوّال نمایان شد، فریاد فرشتگان برخاسته می‏شود که ای مؤمنان، بیایید و جوایزتان را دریافت کنید».

دعای امام سجاد (ع) در عید فطر

زینت عبادت‏کنندگان، حضرت علی بن الحسین علیه‏السلام در روز عید فطر، اهتمام زیادی به اعمال این روز داشتند و همواره دست به دعا برمی‏داشتند و به مناجات و راز و نیاز با حضرت حق می‏پرداختند. در بخشی از دعای ایشان در روز عید فطر چنین آمده است: «خداوندا، ما به سویت توبه می‏کنیم در روز عید فطر که آن را برای اهل ایمان روز عید و شادی قرار دادی و برای اهل دین خود، روز اجتماع و همیاری مقرر نمودی. پس از گناهانی که مرتکب شده‏ایم و از کارهای ناپسندی که انجام داده‏ایم به پیشگاه تو، توبه می‏نماییم».

منبع: سایت دانشگاه شیراز