چرا اعتكاف بكنيم؟ اعتکاف چیست و احکام آن چگونه است
چرا اعتكاف بكنيم؟
آیت الله جوادی آملی:
مهم ترين راه براي عبادت، همان خلوت و پرهيز از كثرت است . هر چه انسان از كثرت فاصله داشته باشد، در عبادت، كامياب تر است كه ( اعتكاف ) از همين جهت محترم و معتبر است . مردان الهي دو گروه اند؛گروهي از آنها در عين حال كه در كثرتند، كثير را نمي بينند؛ و آن واحد خالق كثير را مي نگرند و كثير را جز آيات او نمي دانند و نمي بينند . ولي براي اوساط از مردان الهي و عبادي، بايد زمان و زميني فراهم بشود كه اينها از كثرت محفوظ بمانند .
دنبال كردن آرايش و آرامش دل توسط جوانان در اعتكاف
آیت الله جوادی آملی:
اعتكاف براي آن است كه دلهاي بي زيور، آرايش پيدا كند، اوّلاً؛ و دلهاي نا آرام، آرام بشود، ثانياً . فضاي دانشگاه چنين فضائي است؛ دانشجويان عزيز و همچنين طلاب حوزوي كه در دوران جواني توفيق تشرّف اعتكاف را داشته و دارند، اينها عنايت دارند كه به دنبال دل آرا و دل آرامند . و هيچ كسي در درون آنها نيست كه از آرايش قلب آنها، يا از آرامش دل آنها مستحضر باشد ! تنها خود آنها هستند؛ در صورتي كه سري به دل بزنند و مراقب دل باشند و مواظب آرايش و آرامش دل باشند .
يك چنين حالي در اعتكاف به دست مي آيد؛ زيرا انسان در اين 3 روز از بسياري از امور فاصله گرفت، يك . به درون خود سري زد، دو . درون آفرين را در درون خود مشاهده كرد، سه . با او سخن گفت و مناجات كرد، مخصوصاً دعاهاي پر فيض ماه رجب، چهار . آنگاه احساس مي كند كه اگر نقصي دارد، اين نقص را او به كمال تبديل مي كند؛ اگر عيبي دارد، اين عيب را او به صحت تبديل مي كند . چون وقتي خدا را مشاهده كرد، آثار الهي را مي بيند .
اعتکاف چیست و احکام آن چگونه است:
اعتکاف،در لغت به معنای توقف در جایی است در اصطلاح فقه،عبارت است از:" ماندن حداقل سه روز در مسجد،به قصد عبادت خداوند،با شرایطی خاص"
مراسم اعتکاف،به زمان حضرت ابراهیم بر می گردد و بعد از او در بعضی از شریعت ها و در زندگی برخی صالحان از جمله حضرت مریم و حضرت زکریا چشم می خورد.با ظهور دین اسلام این امر،شکل تازه ای به خود گرفت و در میان مسلمانان به عنوان یک عبادت مستحب با آداب و شرایط خاص،رایج شد.
اعتکاف عبادتی است که استحباب و فضیلت زیادی دارد و صفای خاصی به روح و جان می بخشد.پیامبر اسلام همه ساله در ماه رمضان به ویژه دهه آخر آن اعتکاف می کرد و دستور می داد و رختخوابش را برچینند و چادری در مسجد بر پا کنند و همیشه می فرمود:"ده روز اعتکاف در ماه رمضان برابر با دوحج و دو عمره است".
اعتکاف حکمت ها و فوائد زیادی دارد که بخشی از آنها عبارت است از :
الف.ابجاد زمینه مساعد برای اندیشه و فکر و خردورزی
ب.فراهم شدن فرصت نیایش،نماز و تلاوت قرآن
ج.فراهم آمدن زمینه توبه و بازگشت
د.به وجود آمدن دوره ای کوتاه محاسبه نفس و خودسازی که حداقل سه روز طول می کشد و انسان را از حاکمیت غریزه ها،عادت ها و اشتغالات معمول زندگی آزاد سازد.
زمینه اعتکاف توجه به چند امر ضروری می نماید:
1.اصل اعتکاف مستحب است.ولی گاهی به واسطه نذر،عهد،قسم و مانند آن واجب می شود.
2.اعتکاف باید در یکی از مساجد چهارگانه(مسجدالحرام،مسجد نبوی،مسجد کوفه و مسجد بصره) و یا در مسجد جامع شهر(مسجدی که اقشار مختلف مردم در آن شرکت می کنند و اختصاص به محله یا صنف خاصی ندارد) باشد و در غیر این صورت صحیح نیست.
3.حداقل اعتکاف سه روز است و کمتر از آن صحیح نیست.ولی بیش از آن اشکال ندارد.
4.این عبادت را می توان به نیابت از مردگان انجام داد.
5.اعتکاف زمان خاصی ندارد و در هر زمان که روزه صحیح باشد اعتکاف هم نیز صحیح است.بنابراین کسی که نمی تواند روزه بگیرد(مانند مسافر،مریض،حائض و ...)اعتکافش صحیح نیست.بهترین زمان برای انجام دادن آن ماه رمضان و دهه آخر آن است.
6.اگر اعتکاف با حق شوهر منافات داشت،با اجازه او باشد.
7.اگر اعتکاف باعث اذیت و آزار پدر و مادر شود،با اجازه آن دو باشد.
*محرمات اعتکاف کدام است؟
الف:نزدیکی با همسر،
ب:خرید فروش غیر ضروری
ج:استمنا بنابراحتیاط واجب
د:بوییدن عطر و گیاهان خوشبو به قصد لذت بردن
س:مجادله به منظور غلبه بر دیگری و اظهار فضل
فتاوای زیر نظر مراجع عظام آیات(براساس حروف الفبا):(بهجت،تبریزی،خامنه ای، سیستانی،گلپایگانی،فاضل لنکرانی،نوری همدانی،مکارم شیرازی،وحید خراسانی)درباره اعتکاف است؟
1-با توجه به اینکه اعتکاف باید در مسجد جامع شهر باشد آیا جایز است در مسجد در مسجد دانشگاه اعتکاف را به قصد رجا انجام داد؟
همه مراجع(بجز خامنه ای):اعتکاف در مسجد دانشگاه صحیح نیست.
آیت الله خامنه ای:به فصد رجا اشکال ندارد
2-آیا در ایام اعتکاف رفتن به کلاس و شرکت در درس ها جایز است؟
همه مراجع:خروج از مسجد و شرکت در کلاس های درسی،اشکال دارد
3-آیا در حیاط مسجد هم اعتکاف صحیح است؟همچنبن در پشت بام و زیر زمین مسجد چطور؟
همه مراجع:اگر جزء مسجد باشد صحیح است.
4-باتوجه به اینکه بیشتر مراجع،اعتکاف را تنها در مساجد جامع جایز می دانند آیا دانشجویان می توانند نذر کنند سه روز درمسجد دانشگاه اجتماع کنند و در این مدت به طور معمول به نماز و روزه و عبادت و اجرای برنامه های دینی بپردازند؟
همه مراجع:آری نذز یاد شده صحیح است.
تبصره.متعلق نذر به هر صورت که نیت شود،باید طبق آن عمل گرد.از این رو می توان روزهای عبادت و یا ساعت حضور را تغییر داد.
5- آیا میتوانیم در روزهایی که معتکف هستیم،درس های خود را مطالعه و یا مسئله درسی حل کنیم؟
همه مراجع:آری مانعی ندارد
6-گفت و گو با تلفن همراه در مسجد،در موارد غیر ضروری و مکرر چه حکمی دارد؟
همه مراجع:اشکال ندارد
7- بعلت بیماری از روزه گرفتن معذورم،آیا میتوانم بدون روزه اعتکاف کنم؟
همه مراجع:خیر چون شرط صحت روزه شرط صحت اعتکاف است.
تبصره.تردیدی نیست که اصل توقف در مسجد و عبادت مستحب است و دارای ثواب هرچند به عنوان اعتکاف نباشد.
8-آیا روزه های قضای خود را می توانیم در اعتکاف بگیریم؟
همه مراجع:آری جایز است.
9-در چه مواردی می توان از مسجد خارج شد؟
همه مراجع :خارج شدن از مسجد جایز نیست،مگر به جهت ضرورت عقلی،عرفی و شرعی مانند مراجعه به پزشک در موارد اضطرار،رفتن به دستشویی(ضرورت عقلی)،عیادت بیمار،تشییع جنازه مرده ای که با او نسبت دارد(ضرورت عرفی)غسل کردن و وضو گرفتن(ضرورت شرعی)
10-اگر کسی به جهت ضرورت از مسحد خارج شود و خروج او طولانی گردد اعتکافش چه حکمی دارد؟
همه مراجع :اگر به قدری باشد که صورت اعتکاف را بهم بزند،اعتکاف او باطل می شود
11-آیا قطع اعتکاف گناه دارد؟
همه مراجع:اگر اعتکاف واجب باشد و یا دو روز اعتکاف مستحبی را گذرانده باشد ،بخواهد اعتکاف را بهم بزند معصیت کرده است.
تبصره:اگر می خواهد برای قطع اعتکاف دچار معصیت نشود، می تواند پیش از اعتکاف،با خدای خود شرط کند که هر زمان برای او عذر و پیشامدی رخ داد، دست از اعتکاف بکشد،در این صورت قطع اعتکاف جایز است.
12-آیا برای رفتن به نماز جمعه می توان از محل اعتکاف خارج شد؟
همه مراجع (به جزء تبریزی،نوری،و وحید)آری جایز است.
آیات عظام تبریزی و وحید:بنابر احتیاط واجب جایز نیست.
آیت الله نوری:جایز نیست.
تبصره:بنابر فتوای کسانی که رفتن به نماز جمعه را در ایام اعتکاف جایز می دانند باید حداقل زمان لازم رعایت شود تا شکل و صورت اعتکاف،به هم نخورد
اللهم عجل لولیک الفرج